Στα 12 με 13 του χρόνια ένα παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται ακόμη περισσότερο τις αλλαγές στην ζωή του αλλά και στο περιβάλλον του οι οποίες μάλιστα συνδυάζονται με τις αλλαγές που συμβαίνουν στην εξωτερική του εμφάνιση λόγω της εφηβείας.
Η ένταξή του στο γυμνάσιο αποτελεί κρίσιμη καμπή καθώς το παιδί είναι με το ένα πόδι στο παρελθόν και στην παιδική του ηλικία και με το άλλο στο μέλλον και στα χρόνια ενηλικίωσης.
Τα πράγματα όσον αφορά τον βασικό κύκλο σπουδών γίνονται πιο σοβαρά και κάθε μαθητής το αντιλαμβάνεται αλλά δεν γνωρίζει πλήρως τι ακριβώς σημαίνει αυτό, μέχρι το πρώτο διαγώνισμα όπου οι επιδόσεις του δεν είναι ακριβώς όπως θα περίμενε.
Φεύγοντας από το δημοτικό μένουν στο μυαλό τα δεκάρια και εννιάρια του ελέγχου που δήλωναν ότι σαν μαθητής είναι αριστούχος. Αλλάζοντας όμως την ύλη, απαιτώντας καλή έκφραση και εξετάζοντας κάθε πιθανό παράγοντα για την διαμόρφωση βαθμού, ένα διαγώνισμα στο γυμνάσιο φέρνει τις περισσότερες φορές τον μαθητή αντιμέτωπο με την αποτυχία.
Αυτό που φταίει τις περισσότερες φορές δεν είναι απαραίτητα η άγνοια του μαθητή, αλλά η παράλειψη του εκπαιδευτικού συστήματος μέσω των διδασκάλων να τονίσει αυτήν την αλλαγή, ή να την καταστήσει πιο ομαλή, ώστε να είναι κατανοητή από τους μαθητές.
«…Οι εφτά φροντίδες ενός δάσκαλου: 1)Υποστήριξη, 2) Ενθάρρυνση, 3) Προσεκτική ακρόαση, 4) Αποδοχή, 5) Εμπιστοσύνη. 6) Σεβασμός, 7) Επίλυση διαφορών…»
William Glasser, 1925-2013, Αμερικανός ψυχοθεραπευτής
Παράλληλα πολλοί γονείς θεωρούν ότι πλέον το παιδί έχει μεγαλώσει και του αφήνουν πλήρη ελευθερία για να κάνει τα μαθήματά του. Το γεγονός αυτό πολλές φορές δημιουργεί κενά.
Δεν εννοούμε βέβαια ότι πρέπει ο γονέας να είναι 100% πάνω από τον μαθητή και να του ορίζει τον τρόπο μελέτης, θα μπορούσε όμως να τον ρωτά συχνά αν χρειάζεται βοήθεια, και να τον συμβουλεύει όταν βλέπει ότι χρειάζεται βοήθεια.
Το γυμνάσιο και οι επιδόσεις του μαθητή σε αυτό το σημείο ορίζουν τις περισσότερες φορές το πόσο καλός μαθητής θα είναι το παιδί στα χρόνια που θα ακολουθήσουν.
Αυτό που θα πρέπει να συμβεί, είναι να ενθαρρύνουμε τον μαθητή, να του εξηγούμε πως ένας κακός βαθμός μπορεί πάντα να βελτιωθεί και να γίνει καλύτερος και να τον βοηθάμε για τον σκοπό αυτό.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα χρόνια της εφηβείας που έπονται είναι πολύ δύσκολα για κάθε άνθρωπο, και το πώς αισθάνεται είναι πολύ φυσικό να επηρεάζει την απόδοσή του.
Μπαίνοντας στο λύκειο ο μαθητής έχει πλέον επιτελέσει τα πρώτα βήματα ανεξαρτητοποίησης, διαμορφώνει την κοσμοθεωρία του, διερευνεί την καλλιτεχνική του πλευρά, δημιουργεί σχέσεις με συνομηλίκους του, αρχίζει και σκέφτεται σοβαρά το μέλλον του, και τι είδους άνθρωπος θέλει να γίνει στην ζωή του.
Όλα αυτά σε συνδυασμό με τις αλλαγές που επιφέρει η εφηβεία δημιουργεί κυκλοθυμίες και έντονα συναισθήματα.
Πρέπει να δείχνουμε κατανόηση σε αυτό και να μην πιέζουμε τον μαθητή για διάβασμα αλλά να προσπαθήσουμε να τον εμπνεύσουμε, να τον υποστηρίξουμε για ότι θέλει να κάνει. Να μην βρισκόμαστε αντίπαλοι αλλά σύμμαχοί του και να δεχόμαστε την γνώμη που παρόλο που μπορεί να διαφωνούμε με αυτήν.
Το διάβασμα δεν μπορεί να είναι υποχρέωση γιατί κατ’ αυτόν τον τρόπο δεν θα είναι και παραγωγικό. Πρέπει να είναι επιλογή.
Πάντα μπορούμε να κάνουμε κάτι για να καταστήσουμε την μελέτη και την εκπαίδευση ενδιαφέρουσα! Χρειάζεται όμως να βάλουμε την φαντασία να δουλέψει, να δώσουμε την ελευθερία και τον χώρο που χρειάζεται κάθε έφηβος και να τον ενθαρρύνουμε στις επιλογές του ακόμη κι αν αυτές είναι λάθος. Ούτως ή άλλως όλοι πρέπει να κάνουμε λάθη για να μάθουμε.
Η μάθηση είναι αγαθό ελεύθερο και έχουν όλοι πρόσβαση σε αυτήν, γι’ αυτό και ο χαρακτήρας της πρέπει να είναι επίσης ελεύθερος.
«…Η εκπαίδευση δεν είναι το γέμισμα ενός κουβά, αλλά το άναμμα μιας φλόγας…»
William Butler Yeats, 1865-1939, Ιρλανδός ποιητής, Νόμπελ 1923